Kiczera – ścieżka przyrodnicza w sercu Magurskiego Parku Narodowego

Charakterystyka ścieżki przyrodniczej Kiczera

Ścieżka przyrodnicza Kiczera im. prof. Jana Rafińskiego to trasa o długości 2,5 kilometra, zlokalizowana w centralnej części Magurskiego Parku Narodowego. Jej przejście zajmuje przeciętnie około dwóch godzin i nie wymaga specjalistycznego przygotowania kondycyjnego ze względu na łagodne nachylenie stoków. Szlak rozpoczyna się w malowniczej dolinie potoku Krempna, w pobliżu pozostałości dawnego cmentarza łemkowskiego. Trasa kończy się na urokliwej śródleśnej polanie, prezentując przekrój najciekawszych ekosystemów Beskidu Niskiego.

Teren, przez który wiedzie trasa Kiczera, podlega ścisłej ochronie, co wiąże się z koniecznością przestrzegania określonych zasad. Oznacza to, że poruszanie się jest dozwolone wyłącznie po wyznaczonych szlakach turystycznych oraz drogach publicznych. Należy zachowywać ciszę, aby nie płoszyć dzikich zwierząt, a jeśli turyści chcą zabrać na wycieczkę swoje psy, muszą prowadzić wyłącznie na smyczy. Obowiązuje również bezwzględny zakaz niszczenia roślinności, chwytania zwierząt oraz pozostawiania śmieci.

Ślady dawnej wsi Żydowskie na trasie Kiczera

Początkowy odcinek szlaku prowadzi przez obszar, na którym do 1945 roku istniała wieś Żydowskie. Była to miejscowość zamieszkiwana głównie przez grupę etniczną Łemków, a także przez kilka rodzin polskich i jedną żydowską. Przez osadę przebiegał historyczny szlak handlowy, łączący Żmigród z Bardiowem na Słowacji. Współcześnie krajobraz wciąż nosi ślady dawnej obecności człowieka. Do najważniejszych pamiątek należą stare drzewa owocowe rosnące przy dawnych domostwach, kamienne kapliczki przydrożne oraz przede wszystkim pozostałości cmentarza greckokatolickiego.

Na dawnej nekropolii zachowało się kilkanaście pomników wykonanych z lokalnego piaskowca, zwieńczonych charakterystycznymi trójramiennymi krzyżami. Forma krzyża nawiązuje prawdopodobnie do męczeńskiej śmierci świętego Andrzeja. Na niektórych nagrobkach można jeszcze odczytać inskrypcje w języku ruskim. W obrębie cmentarza znajdują się również pozostałości po drewnianej cerkwi z 1828 roku, zniszczonej podczas działań wojennych.

Bogactwo flory i fauny Beskidu Niskiego

Ścieżka Kiczera prowadzi przez zróżnicowane zbiorowiska roślinne, w tym przez malownicze łąki reglowe. Szczególnie interesująca jest łąka mieczykowo-mietlicowa, która swój wilgotny charakter zawdzięcza specyficznej budowie geologicznej i stosunkom wodnym panującym w dnie doliny. Rosną tu takie gatunki jak mieczyk dachówkowaty, firletka poszarpana czy niezapominajka błotna. Jesienią łąkę zdobią łany zimowita jesiennego. W najwilgotniejszych fragmentach można zaobserwować płaty młaki kozłkowo-turzycowej z rzadkimi gatunkami storczyków.

Otwarte tereny łąkowe stanowią idealne środowisko dla wielu gatunków zwierząt: 

• można tu usłyszeć charakterystyczny głos derkacza, ptaka objętego całkowitą ochroną gatunkową, którego obecność zdradza donośne nawoływanie samców w majowe i czerwcowe wieczory;
• innym typowym dla tego siedliska ptakiem jest przepiórka;
• spośród ssaków owadożernych na łąkach występuje ryjówka aksamitna, niewielki drapieżnik o aksamitnym futerku;
• na trasie można również spotkać przedstawicieli gryzoni, takich jak nornik zwyczajny oraz mysz polna, wyróżniająca się czarną pręgą wzdłuż grzbietu.

Zróżnicowane ekosystemy wodne i leśne Kiczery

Jednym z ciekawszych punktów na trasie jest sztucznie utworzone oczko wodne. Pełni ono niezwykle ważną funkcję w lokalnym ekosystemie. Przede wszystkim stanowi optymalne miejsce do rozrodu dla wielu gatunków płazów, takich jak kumak górski, traszka karpacka, żaba trawna czy ropucha szara. Wiosną można tu obserwować ich gody. Zbiornik jest także wodopojem dla ptaków oraz większych ssaków, o czym świadczą pozostawione przy brzegu tropy jeleni, saren czy dzików.

Na trasie Kiczera znajduje się także punkt widokowy, z którego rozpościera się panorama na dolinę potoku Krempna i otaczające ją wzniesienia. To doskonałe miejsce do obserwacji ptaków drapieżnych, w tym myszołowa zwyczajnego i orlika krzykliwego. W miejscach nasłonecznionych można natknąć się na gady, w tym jadowitą żmiję zygzakowatą oraz niejadowitego zaskrońca. Pamiętać przy tym należy, że żmija atakuje wyłącznie w samoobronie.

Naturalna odbudowa lasu

Fragmenty ścieżki Kiczera prowadzą przez obszary, które w przeszłości były użytkowane rolniczo. Obecnie prowadzi się tam działania mające na celu przywrócenie lasu o charakterze zbliżonym do naturalnego. Jest to proces długotrwały, w którym wykorzystuje się tak zwane przedplony, czyli sztuczne nasadzenia sosny i modrzewia. Drzewa te tworzą osłonę dla docelowych gatunków – jodły i buka, chroniąc je w młodym wieku i zapewniając odpowiednie warunki do rozwoju systemu korzeniowego. Z czasem sosny i modrzewie są stopniowo usuwane, aby zrobić miejsce dla młodego pokolenia jodeł.

Niezwykle ważnym elementem ekosystemu leśnego, na który zwraca uwagę ścieżka Kiczera, jest martwe drewno. Obumarłe drzewo, zarówno stojące, jak i powalone, staje się siedliskiem dla tysięcy gatunków organizmów. Korzystają z niego bezkręgowce, grzyby, mszaki i porosty. Martwe drewno jest również ważne dla rzadkich gatunków ptaków, takich jak dzięcioł trójpalczasty i białogrzbiety, które poszukują w nim pokarmu i wykuwają dziuple. Pozostawianie martwych drzew w lesie jest niezbędne dla zachowania bioróżnorodności i prawidłowego funkcjonowania całego ekosystemu.

Jak przygotować się do wędrówki ścieżką przyrodniczą Kiczera?

Przygotowanie do wędrówki ścieżką przyrodniczą Kiczera wymaga przede wszystkim odpowiedniego stroju i wyposażenia, które zapewnią komfort i bezpieczeństwo na szlaku. Choć trasa jest uważana za łatwą i przyjazną dla większości piechurów, warto pamiętać o zmienności górskiej pogody. Podstawą są wygodne buty trekkingowe z antypoślizgową podeszwą, które sprawdzą się zarówno na leśnych ścieżkach, jak i wilgotnych łąkach. Ubiór na cebulkę pozwoli dostosować się do ewentualnych zmian temperatury. Niezbędne elementy ekwipunku to:

• wodoodporna kurtka chroniąca przed deszczem;
• plecak z zapasem wody i przekąskami;
• mapa Magurskiego Parku Narodowego lub aplikacja z mapami w telefonie;
• niewielka apteczka z podstawowymi środkami opatrunkowymi.

Planując wycieczkę, należy również uwzględnić kwestie logistyczne związane z dojazdem i poruszaniem się po terenie parku. Początek ścieżki znajduje się około 5 km od centrum Krempnej, przy drodze prowadzącej do Ożennej. Warto wiedzieć, że na tym odcinku w okresie od 1 kwietnia do 31 sierpnia obowiązuje zakaz ruchu pojazdów, co wymusza pokonanie tej trasy pieszo lub rowerem. Samochód można zostawić na parkingu przy zaporze w Krempnej. Na końcu trasy znajduje się miejsce na ognisko, jednak skorzystanie z niego wymaga wcześniejszego uzyskania zgody i uiszczenia opłaty w Ośrodku Edukacyjnym MPN w Krempnej.

Czy na ścieżkę przyrodniczą Kiczera warto zabrać dzieci?

Ścieżka przyrodnicza Kiczera jest doskonałym wyborem na rodzinną wycieczkę, nawet z młodszymi dziećmi. Trasa ma charakter pętli o długości około 2,5 kilometra, a jej przejście zajmuje średnio 1,5 godziny, co nie powinno być nadmiernym obciążeniem dla małych wędrowców. Łagodny przebieg szlaku, pozbawiony stromych i wymagających podejść, czyni go przyjaznym dla rodzin. 

Spacer urozmaicają liczne przystanki edukacyjne, które w przystępny sposób przybliżają zagadnienia przyrodnicze i historyczne, co może stanowić dodatkową atrakcję dla ciekawych świata dzieci. Trasa łączy elementy leśne i łąkowe, dając możliwość obserwacji różnorodnych krajobrazów i z bliska poznania natury Beskidu Niskiego.

Fot. Główne: Izabela KR via Wikipedia, CC BY-SA 3.0 pl