Dział nad Desznem – najwyższe wzniesienie pasma Wzgórz Rymanowskich

Dział nad Desznem – charakterystyka wzniesienia

Dział nad Desznem wznosi się we wschodniej części Wzgórz Rymanowskich, tworząc naturalną dominantę tego obszaru. Szczyt charakteryzuje się łagodnymi stokami i typową dla Beskidu Niskiego rzeźbą terenu. Geograficzne usytuowanie czyni go idealnym punktem obserwacyjnym całego regionu. Wzniesienie rozciąga się między dolinami Taboru na zachodzie a Wisłoka na wschodzie, tworząc naturalną barierę wodną.

Najwyższy punkt pasma Wzgórz Rymanowskich osiąga dokładnie 673 m n.p.m., co stawia go na czele wszystkich wzniesień tej części Beskidu Niskiego. Szczyt ten przewyższa inne charakterystyczne wzniesienia regionu, takie jak Kopę (640 m n.p.m.) czy Kopiec (635 m n.p.m.). Dział nad Desznem należy do najciekawszych celów turystycznych całego regionu ze względu na swoją dostępność i walory krajobrazowe. Zachodnie stoki Działu nad Desznem opadają w kierunku miejscowości Deszno, części uzdrowiska Rymanów-Zdrój, oraz wsi Królik Polski położonej w dolinie rzeki Tabor.

Szczyt Działu nad Desznem składa się z dwóch głównych wzniesień o różnej wysokości i charakterze:

• najwyższy punkt nosi nazwę Tołoczek i osiąga wysokość 673 m n.p.m;
• drugi szczyt, zwany Patryją, wznosi się na wysokość 668 m n.p.m. 

Oba wzniesienia są obecnie w pełni zalesione, co zapewnia schronienie przed wiatrem i słońcem podczas wędrówek. Północne stoki opadają ku dolince Czarnego Potoku, gdzie rozpościerają się łąki i pola będące pozostałością po zniszczonej podczas II wojny światowej wsi Wołtuszowa.

Szlaki turystyczne i dostępność Działu nad Desznem

Dział nad Desznem stanowi popularny cel wycieczek z uzdrowiska Rymanów-Zdrój. Jest wybierany ze względu na malownicze widoki z otwartych miejsc nad dawną Wołtuszową. Główne szlaki prowadzące na szczyt rozpoczynają się w centrum uzdrowiska i biegną przez obszar dawnej wsi. Trasa wiodąca czerwonymi znakami prowadzi z Rymanowa-Zdroju przez Polanę Horodziska i Źródło Krokusowe do Wołtuszowej, a następnie przez Polanę Wilczą z powrotem do uzdrowiska. Trudność trasy oceniana jest jako łatwa, co czyni ją dostępną dla turystów w każdym wieku.

Z obszaru Wołtuszowej prowadzi dalszy szlak czerwony w kierunku Wisłoczka na punkt widokowy znajdujący się w paśmie Działu nad Desznem. Trasa ta oferuje rozległe panoramy na okoliczne wzgórza i doliny. Wszystkie szlaki są dobrze oznakowane i utrzymane przez lokalne organizacje turystyczne. Dostęp do tras możliwy jest przez cały rok, choć najlepsze warunki panują od kwietnia do października.

Jak się przygotować do wędrówki na szczyt Działu nad Desznem?

Przygotowania do wędrówki na Dział nad Desznem wymagają uwzględnienia charakteru lokalnych szlaków oraz warunków terenowych:

• wygodne buty trekkingowe z antypoślizgową podeszwą są kluczowe ze względu na kamieniste odcinki ścieżek i ewentualne podmokłe fragmenty w dolinach potoków;
• warto zaopatrzyć się w mapę turystyczną lub aplikację nawigacyjną, szczególnie przy dłuższych wariantach trasy;
• letni ekwipunek powinien obejmować kurtkę przeciwdeszczową, zapas wody oraz przekąski energetyczne, ponieważ na szlaku brakuje punktów gastronomicznych. 

Przed wyjściem konieczne jest sprawdzenie prognozy pogody, zwłaszcza pod kątem opadów i mgły, które ograniczają widoczność na otwartych przestrzeniach dawnej Wołtuszowej.

Historia i pochodzenie nazwy szczytu

Nazwa Dział nad Desznem pochodzi od miejscowości Deszno, położonej u zachodnich podnóży wzniesienia, będącej obecnie częścią uzdrowiska Rymanów-Zdrój. Alternatywna nazwa Wołtuszowska nawiązuje do nieistniejącej już wsi Wołtuszowa, która znajdowała się u północnych podnóży góry. Wieś ta została zniszczona podczas działań wojennych w czasie II wojny światowej, pozostawiając po sobie jedynie pozostałości zabudowań i cmentarz łemkowski. Obecnie obszar ten porasta roślinność, tworząc malownicze polany z widokami na szczyt. Nazewnictwo wzniesienia odzwierciedla zatem historyczne związki z lokalną społecznością.

Historia osadnictwa w rejonie Działu nad Desznem sięga XV wieku, kiedy to w 1470 roku lokowano na prawie wołoskim wieś pod nazwą Baluthowa, znaną później jako Wołtuszowa. Miejscowość powstała na terenie dóbr rymanowskich należących do rodziny Sienieńskich. Pierwszym właścicielem wsi był Andrzej Sienieński. Osada zawsze miała charakter niewielkiej społeczności – w latach trzydziestych XX wieku liczyła zaledwie 28 gospodarstw ludności łemkowskiej.