Borowinowa – co warto wiedzieć o niepozornym wzniesieniu Beskidu Niskiego?

Położenie i cechy charakterystyczne Borowinowej

Wzniesienie Borowinowa stanowi jeden z elementów północnej części Beskidu Niskiego. Od północy graniczy z pasmem Piekliska, natomiast od południa z Glorietą, tworząc spójny zespół wzniesień charakterystycznych dla tego regionu. Stoki zachodnie opadają ku dolinie Iwonickiego Potoku, zaś wschodnie schodzą w kierunku doliny Flory. Taka lokalizacja między dwiema dolinami rzecznymi czyni z Borowinowej naturalną przegrodę terenową.

Całe wzniesienie pokryte jest gęstym lasem, co wpisuje się w charakterystykę Beskidu Niskiego – rejonu o wysokim stopniu zalesienia. Kompleks leśny porastający stoki Borowinowej stanowi typowy przykład ekosystemu występującego w niższych partiach Beskidów. Z południowo-zachodnich stoków wypływa krótki, lecz malowniczy potok Orli, będący dopływem Iwonickiego Potoku.

Borowinowa i jej związek z uzdrowiskiem Iwonicz-Zdrój

Nazwa Borowinowa nie jest przypadkowa – wywodzi się bezpośrednio od borowiny, czyli rodzaju torfu wykorzystywanego w zabiegach leczniczych. Surowiec ten wydobywano właśnie tutaj na potrzeby rozwijającego się od XIX wieku uzdrowiska w Iwoniczu. Borowina z tego wzniesienia charakteryzowała się wysoką jakością i cennymi właściwościami leczniczymi, co miało niebagatelny wpływ na rozwój sławy iwonickich zabiegów borowinowych.

Związek wzniesienia z działalnością uzdrowiskową stanowi istotny element lokalnej historii gospodarczej. Okłady borowinowe stały się jedną z wizytówek uzdrowiska, przyciągając kuracjuszy z różnych regionów Polski i zagranicy. Wydobycie tego surowca zapoczątkowane w XIX wieku przyczyniło się do rozwoju gospodarczego całego regionu.

Na zachodnim stoku wzniesienia znajduje się również odwiert wody mineralnej o nazwie „Iza”. Obecność tych zasobów wskazuje na bogactwo naturalne kryjące się pod powierzchnią niepozornego wzniesienia. Wody mineralne wydobywane z odwiertu są słabo zmineralizowane. Charakteryzują się specyficznym składem chemicznym i właściwościami leczniczymi, co dodatkowo podkreśla znaczenie Borowinowej dla pobliskiego uzdrowiska. Znajdują zastosowanie między innymi jako wsparcie terapii chorób układu moczowego, a także w leczeniu nerwobólu i bólu mięśniowego. 

Turystyczne znaczenie Borowinowej w Beskidzie Niskim

Borowinowa, mimo niewielkiej wysokości, stanowi interesujący cel turystycznych wędrówek dla osób odwiedzających okolice Iwonicza-Zdroju. Choć przez samą Borowinową nie przebiegają znakowane szlaki turystyczne PTTK, okolica obfituje w trasy umożliwiające poznanie Beskidu Niskiego:

• dobrym rozwiązaniem jest zaplanowanie pętli spacerowej z Iwonicza-Zdroju, obejmującej zarówno Borowinową, jak i sąsiednie wzniesienia – Piekliska i Glorietę;
• lokalne ścieżki spacerowe tworzą sieć umożliwiającą swobodną eksplorację okolic wzniesienia. Dla turystów o bardziej zaawansowanych umiejętnościach orientacji w terenie możliwe jest samodzielne wyznaczenie trasy prowadzącej przez najmniej uczęszczane partie wzniesienia.

Najczęściej jednak wybieranym punktem startowym jest centrum Iwonicza-Zdroju. Wędrówka z uzdrowiska na szczyt zajmuje około godziny spokojnym tempem, co czyni to wzniesienie doskonałym celem krótkich wycieczek pieszych. Walory przyrodnicze i kulturowe sprawiają, że miejsce to może stanowić interesującą alternatywę dla bardziej uczęszczanych szlaków turystycznych w Beskidzie Niskim.

Historia i ciekawostki związane z Borowinową

Historia Borowinowej jest ściśle powiązana z rozwojem Iwonicza-Zdroju jako miejscowości uzdrowiskowej. Poza wydobyciem borowiny, wzniesienie to odegrało istotną rolę w kształtowaniu krajobrazu kulturowego regionu. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że od połowy XIX wieku do 1944 roku na zboczu góry funkcjonowała leśna restauracja o nazwie „Połoniny”. Obiekt ten stanowił popularne miejsce odpoczynku i rekreacji dla kuracjuszy odwiedzających pobliskie uzdrowisko.

Borowinowa przez dziesięciolecia stanowiła nie tylko źródło cennych surowców naturalnych, ale również przestrzeń rekreacyjną. Względnie łagodne stoki umożliwiały dotarcie na wzniesienie nawet mniej wprawnym spacerowiczom, co czyniło je dostępnym celem krótkich wycieczek. Mimo niepozornych rozmiarów góra ta odegrała znaczącą rolę w historii gospodarczej i turystycznej regionu, będąc świadkiem przemian zachodzących w Beskidzie Niskim.

Poza wydobyciem borowiny, zbocza Borowinowej były również miejscem eksploatacji złóż ropy naftowej. Na południowym i wschodnim zboczu góry zachowały się otwory wydobywcze będące świadectwem dawnej działalności górniczej. Wydobycie ropy naftowej stanowiło istotny element gospodarki regionu podkarpackiego, szczególnie w okresie tzw. gorączki naftowej przełomu XIX i XX wieku.

Fot. Główne: Henryk Bielamowicz via Wikipedia, CC BY-SA 4.0