Magurski Park Narodowy – co warto zobaczyć? Odkryj serce Beskidu Niskiego

Magurski Park Narodowy – najważniejsze informacje

Magurski Park Narodowy obejmuje centralną część Beskidu Niskiego. To obszar o wyjątkowym, łagodnym krajobrazie, który wyraźnie odróżnia go od innych polskich gór. Dominują tu długie, zalesione grzbiety o spłaszczonych wierzchołkach, oddzielone szerokimi dolinami rzek Wisłoki, Jasiołki i Ropy. Taka rzeźba terenu jest efektem budowy geologicznej, zdominowanej przez tzw. flisz karpacki, czyli naprzemiennie ułożone warstwy piaskowców i łupków. Charakterystyczne dla regionu są również liczne wychodnie skalne.

Specyfika tego miejsca wynika z jego położenia na styku dwóch wielkich krain geograficznych: Karpat Zachodnich i Wschodnich. Dzięki temu świat przyrody Magurskiego Parku Narodowego jest niezwykle zróżnicowany. Spotykają się tutaj gatunki roślin i zwierząt typowe dla obu tych regionów, tworząc unikalną mozaikę biologiczną. Park został utworzony w 1995 roku w celu ochrony przede wszystkim ekosystemu puszczy karpackiej, która pokrywa ponad 96% jego powierzchni. To jedno z najbardziej zalesionych pasm górskich w Polsce, prawdziwa oaza dzikiej przyrody i spokoju.

Unikalny krajobraz przełomów rzecznych i wychodni skalnych

Krajobraz Magurskiego Parku Narodowego jest silnie ukształtowany przez działalność rzek. Najbardziej malowniczym tego przykładem są przełomowe odcinki Wisłoki, która wije się między masywami Wątkowej i Magury. Rzeka tworzy tu głęboko wciętą dolinę o stromych zboczach, odsłaniając warstwy skalne i tworząc niezwykle urokliwe zakątki. Podobne, choć mniejsze, przełomy można zaobserwować także na innych ciekach wodnych. Te miejsca stanowią nie tylko atrakcję widokową, ale są również siedliskiem dla specyficznych gatunków roślin naskalnych i ptaków, które gniazdują w niedostępnych partiach zboczy.

Drugim elementem, który urozmaica łagodne ukształtowanie terenu, są liczne formy skalne:

• najsłynniejszą z nich jest rezerwat „Kornuty” na zboczach góry o tej samej nazwie. Można tam podziwiać fantazyjnie ukształtowane przez erozję piaskowce magurskie, tworzące baszty, ambony i grzyby skalne;
• kolejnym znanym miejscem jest pomnik przyrody nieożywionej „Diabli Kamień” w pobliżu Folusza. To potężne, kilkunastometrowe bloki skalne, z którymi związane są liczne lokalne legendy. 

Wychodnie te są cennym świadectwem procesów geologicznych, jakie kształtowały Karpaty na przestrzeni milionów lat.

Największe atrakcje przyrodnicze Magurskiego Parku Narodowego

Bogactwo przyrodnicze jest największym skarbem Magurskiego Parku Narodowego. Ochroną ścisłą objęto tu najcenniejsze fragmenty lasów o charakterze pierwotnym, przede wszystkim buczynę karpacką oraz lasy jodłowe. Te starodrzewy stanowią ostoję dla wielu rzadkich gatunków zwierząt, a ich majestatyczny wygląd robi ogromne wrażenie. Park jest jednym z najważniejszych w Polsce siedlisk dla dużych drapieżników. Regularnie bytują tu niedźwiedzie brunatne, wilki szare oraz rysie. Spotkanie z nimi jest niezwykle rzadkie, ale sama świadomość ich obecności dodaje wędrówkom wyjątkowego charakteru.

Wartością Parku jest również jego świat ptaków. Zidentyfikowano tu ponad 150 gatunków, w tym wiele rzadkich i zagrożonych w skali Europy. Symbolem Magurskiego Parku Narodowego jest orlik krzykliwy, którego populacja jest tu jedną z najliczniejszych w kraju. Można tu również spotkać puszczyka uralskiego, dzięcioła trójpalczastego czy bociana czarnego. Te gatunki, związane z rozległymi, naturalnymi lasami, znajdują tutaj idealne warunki do życia i rozrodu. Park chroni także unikalne ekosystemy łąkowe i torfowiskowe, które stanowią siedlisko dla rzadkich gatunków owadów i roślin.

Szlaki turystyczne i ścieżki dydaktyczne Magurskiego Parku Narodowego

Sieć szlaków turystycznych w Magurskim Parku Narodowym jest dobrze rozwinięta i umożliwia dotarcie do najciekawszych miejsc. Są one zróżnicowane pod względem trudności, dzięki czemu każdy znajdzie coś dla siebie – od łagodnych, spacerowych ścieżek w dolinach, po bardziej wymagające podejścia na główne szczyty, takie jak Wątkowa (846 m n.p.m.) czy Magura (842 m n.p.m.). Szlaki są dobrze utrzymane i oznakowane, co zapewnia bezpieczeństwo podczas wędrówek. Warto jednak pamiętać o odpowiednim przygotowaniu.

Planując wycieczkę, należy wziąć pod uwagę charakterystykę Beskidu Niskiego. Odległości między poszczególnymi punktami mogą być znaczne, a schronisk turystycznych jest niewiele. Dlatego kluczowe jest zabranie ze sobą zapasu wody, jedzenia oraz mapy. Oprócz tras pieszych park oferuje również ścieżki przyrodnicze, które w przystępny sposób przybliżają jego walory. Są one wyposażone w tablice informacyjne opisujące mijane ekosystemy, gatunki roślin i zwierząt oraz procesy przyrodnicze. To doskonała propozycja dla rodzin z dziećmi oraz osób pragnących pogłębić swoją wiedzę.

Główne trasy piesze i ich największe atrakcje

• Przez teren Magurskiego Parku Narodowego przebiega fragment Głównego Szlaku Beskidzkiego (kolor czerwony), najważniejszej trasy w polskich Karpatach. Prowadzi on przez główne grzbiety, oferując piękne panoramy i możliwość długich, satysfakcjonujących wędrówek. 
• Ciekawą propozycją jest żółty szlak z Folusza na Magurę Wątkowską, który prowadzi obok wspomnianego Diablego Kamienia. Na trasach można natknąć się na ślady dawnego osadnictwa – zdziczałe sady i kamienne podmurówki.
• Dużą popularnością cieszą się ścieżki dydaktyczne. Ścieżka „Kiczera” im. prof. Jana Rafińskiego przybliża historię i przyrodę nieistniejącej wsi Żydowskie. 
• Z kolei ścieżka „Folusz” prowadzi przez malowniczy przełom potoku Kłopotnica do wodospadu Magurskiego. 

Każda z tych tras została zaprojektowana tak, aby ukazać inny aspekt bogactwa parku. Warto przed wyruszeniem w drogę odwiedzić Ośrodek Edukacyjny w Krempnej, gdzie można uzyskać szczegółowe informacje o szlakach, zakupić mapy oraz zobaczyć ciekawe wystawy przyrodnicze, które stanowią doskonałe wprowadzenie do eksploracji terenu.

Magurski Park Narodowy – ceny biletów

Wstęp na oznakowane szlaki na terenie Magurskiego Parku Narodowego jest płatny w sezonie, który trwa od 1 maja do 31 października. Poza tym okresem poruszanie się po Parku jest bezpłatne. 

Rodzaj biletu	Ważność	Cena normalna	Cena ulgowa
Bilet jednodniowy	1 dzień	8 zł	4 zł
Karnet	4 dni	20 zł	10 zł
Bilet wielokrotny*	od 1 maja do 31 października	100 zł	50 zł

*Bilet wielokrotnego wstępu jest biletem imiennym i można go nabyć wyłącznie w Dyrekcji Magurskiego Parku Narodowego. Do zniżek uprawnieni są m.in. uczniowie, studenci do 26. roku życia, emeryci, renciści oraz osoby niepełnosprawne. Z opłat całkowicie zwolnione są dzieci do lat 7, mieszkańcy gmin położonych na terenie parku oraz posiadacze Karty Dużej Rodziny. 

Bilety można nabyć online poprzez system e-parki, w Ośrodku Edukacyjno-Muzealnym w Krempnej oraz w punktach przy wejściach na popularne szlaki, np. w Foluszu czy Nieznajowej.

Ślady przeszłości – dziedzictwo kulturowe regionu

Beskid Niski to nie tylko przyroda, ale również niezwykle bogata i często tragiczna historia. Przez wieki tereny te zamieszkiwała ludność łemkowska, grupa etniczna o specyficznej kulturze, języku i religii (głównie grekokatolicyzm). Ich obecność odcisnęła trwałe piętno na krajobrazie w postaci charakterystycznej zabudowy, cerkwi o pięknych, cebulastych kopułach oraz przydrożnych kapliczek i kamiennych krzyży. Po II wojnie światowej, w wyniku akcji „Wisła”, Łemkowie zostali stąd wysiedleni. Ich wsie opustoszały, a z czasem drewniane domy i cerkwie uległy zniszczeniu lub zostały rozebrane.

Dziś, wędrując po dolinach Magurskiego Parku Narodowego, można odnaleźć liczne ślady tej nieobecności. Zdziczałe sady owocowe, pozostałości kamiennych piwnic, zarastające cmentarze z unikalnymi nagrobkami to niemi świadkowie dawnego życia. Ochrona tego dziedzictwa kulturowego jest jednym z ważnych zadań parku. W niektórych miejscach podjęto działania renowacyjne, zabezpieczając cmentarze czy kapliczki. Poznawanie historii Łemków jest kluczowe dla pełnego zrozumienia tego regionu. To właśnie połączenie dzikiej przyrody z nostalgią opuszczonych dolin nadaje mu niepowtarzalny, magiczny klimat.

Tajemnice nieistniejących łemkowskich wsi i cerkwisk

Wędrówka po terenie dawnych wsi, takich jak Ciechania, Świerzowa Ruska czy Żydowskie, to niezwykłe doświadczenie. Ścieżki prowadzą przez miejsca, gdzie kiedyś tętniło życie, a dziś pozostała jedynie cisza i bujna roślinność. Warto zwrócić uwagę na układ dawnych pól, który wciąż jest widoczny w krajobrazie, a także na stare lipy i dęby, które często rosły w centralnych punktach wsi. Najbardziej poruszające są opuszczone cmentarze. Kamienne nagrobki, często zdobione inskrypcjami w cyrylicy, opowiadają historie ludzi, którzy tu żyli, pracowali i umierali. To miejsca zadumy nad zmiennością losów.

W niektórych dolinach zachowały się tzw. cerkwiska – miejsca, gdzie stały świątynie. Często jedynym śladem po nich są kamienne podmurówki, stare drzewa rosnące wokół czy pozostałości cmentarza przycerkiewnego. Park dba o te miejsca, umieszczając tablice informacyjne z archiwalnymi zdjęciami i historią danej cerkwi. Stanowią one ważny element tożsamości kulturowej Beskidu Niskiego. Poznawanie tych miejsc pozwala lepiej zrozumieć, jak silnie człowiek był kiedyś związany z tą ziemią i jak dramatycznie historia zmieniła jej oblicze, pozostawiając przyrodzie pole do ponownego zawłaszczenia opuszczonych terenów.

Fot. Główne: Jakub Syrek via Wikipedia, CC BY-SA 3.0 pl